Y PHƯƠNG
Tháng giêng
tháng giêng
một vòng dao quắm (III)
Lão Mòn đi đâu rồi?
Hình như không nhầm, tôi chả có họ hàng gì với lão. Mặc dù tôi gọi mẹ của lão bằng dì. Dì đại bác. Dì tên lửa xuyên đại dương. Chứ không phải dì súng kíp với súng lục. Cho đến bây giờ tôi vẫn không biết tên tục của bà ấy.
Mòn là tên cúng cơm. Mòn tiếng Nùng Giang nghĩa là tròn. Tôi chợt nghĩ, giá mà ngày xưa bố mẹ đặt cho lão là Lã Quốc Tròn, ấn tượng biết bao. Thật oách. Bản thân chữ Quốc, trong tiếng Hán, mang hình vuông. Vuông đi với tròn, còn gì bằng. Một sự hài hòa lý tưởng. Không những hài hòa về dáng dấp, đường nét, mà nó còn nói lên ý nghĩa tốt đẹp cuộc đời này. Mẹ tròn con vuông. Cuộc đời Mòn toàn bánh. Bánh dày với bánh chưng. Những vật quý chỉ dùng trong cúng lễ. Quá hay! Quá chữ nghĩa! Quá thâm thúy! …
Y PHƯƠNG
Tháng giêng
tháng giêng
một vòng dao quắm (IV)
Dân Co Xàu hát Woàng dzà
Co Xàu xưa là chợ huyện to nhất, đẹp nhất vùng miền đông của tỉnh Cao Bằng. Đây là nơi thông thương gạo, muối, vải vóc với các huyện Hạ Lang lên, Trà Lĩnh xuống, Quảng Nguyên sang. Phích nước, vỏ chăn con công, nước hoa Bà đầm xòe… từ Trịnh Tây (Trung Quốc) đến.
Hai chữ Co Xàu, theo dân gian từ co mạy xau mà ra. Cây Xau Xau như báo chí ngày nay hay nói đó. Các mẹ các chị vẫn lấy lá xau xau mang về giã lấy nước. Một thứ nước có màu đen nhánh thơm dịu đem gạo nếp vào ngâm. Nửa ngày sau mang lên bếp đồ xôi. Thứ xôi đen nhức mà tôi đã có lần nói ở bài khác. Xôi đen trở thành một món ăn đặc sản không ở đâu có. Lại nghe một ông đồ già nói rằng Co Xàu từ Cổ Lâu mà ra. Tức ngôi nhà cổ. Nghĩa là vùng đất này có chủ từ rất lâu đời. Giải thích thế nào cũng có lý. Hậu sinh chỉ biết nghe vậy. …
Y PHƯƠNG
Tháng giêng
tháng giêng
một vòng dao quắm (II)
Cha mẹ cho ta anh em, Trời cho ta bạn!
Kể từ đời cụ kị, ở miền núi vùng cao, các dân tộc ít người có truyền thống kết bạn tồng. Tồng trong nghĩa tiếng Tày Nùng là cùng, là giống nhau. Đó là một hình thức kết nghĩa bạn bè cùng tuổi. Ngày nay, cũng có người gọi là bồ ruột. Họ là người có cùng năm sinh, cùng hoàn cảnh, cùng sở thích, thường hao hao về hình dáng. Nghĩa là họ có càng nhiều cái cùng, nhiều cái giống nhau càng tốt. Họ tự nguyện tìm đến kết nghĩa làm bạn tồng. Đây là nét đẹp văn hóa, mà ngày nay vẫn được người miền núi tiếp tục duy trì. …
Y PHƯƠNG
Tháng giêng
tháng giêng
một vòng dao quắm (I)
Nhà thơ nghỉ khỏe[/I]
Làng Hiếu Lễ của tôi tuy xa xôi, heo hút, ở tận miền biên giới. Nhưng cũng có khá nhiều người biết ở nước ta có Hội Nhà văn. Một tổ chức chính trị, xã hội và nghề nghiệp của giới cầm bút viết văn, làm thơ – những người mà từ khi sinh ra trong lòng đã có lửa. Ngọn lửa hừng hực yêu thương, sưởi ấm đến bao số phận con người. …
Bún chả Nam Thành, Nam Định
doanducthanh-KIẾN TRÚC VIỆT: Nhà tôi mấy đời ở Hà Nội, trong các món ăn rất thích bún chả. Hay ăn lăn vào bếp nên cũng hay làm món này. Bún chả Hàng Mành, bà chê dài mặc dù rất nổi tiếng. Thời nhỏ hay cùng với Tuyết Vân ở phố Hàng Bạc lên tận chợ Đồng Xuân đến đúng một quán ăn. Sau này khi không còn hàng ăn trong chợ nữa thì cũng nhịn bún chả luôn. Cách đây khoảng 10 năm, cả nhà tôi về quê, trước khi qua cầu Đò Quan đi Nam Trực muốn giải quyết cái bụng căng trước khi về quê liền sà vào hàng bún chả Nam Thành (44 ngõ Hai Bà Trưng) ngay một bên sân nhà thờ Thành phố. Ăn xong, vợ con tôi cứ suýt soa khen ngon. Từ đó mỗi lần về quê đều ghé quán này để thưởng thức. 
* Cửa hàng bún chả Nam Thành nướng chả trên than hoa. Ảnh: Đoàn Đức Thành. …
Kiến trúc sư đang vẽ gì?
KTS Nguyễn Ngọc Dũng
Kiến trúc nào cho thế kỷ XXI? Kiến trúc sư hành nghề ra sao trong bối cảnh thay đổi từ kỹ thuật, vật liệu, cho đến môi trường, sinh thái? Đó là một câu hỏi lớn, bởi trào lưu, thị yếu kiến trúc sẽ thay đổi trước các chuẩn mực của kỹ thuật mới.
Thế kỷ XX chứng kiến các thành phố công nghiệp, thành phố tài chính, thành phố cao ốc mọc lên khắp hành tinh, bởi mô hình kinh tế xã hội thời điểm đó đòi hỏi những nhu cầu về phát triển công nghiệp! Xây dựng quá mức và cũng tàn phá môi trường quá mức dẫn đến cách mạng tin học và sinh thái. Thế kỷ XXI lại đang trở về khuynh hướng sửa sai cho thế kỷ trước với các kiến trúc, thành phố thân thiện hơn nhờ những phát minh mới, những vật liệu mới. …
doanducthanhlg2014 